گسترش شهرنشینی به معنای امروزی در ایران از اوایل دهه ۴۰ آغاز شد و در کنار هزاران پدیده نوین، ترافیک نیز به زیست‌جمعی ایرانیان افزوده شد. در ادامه و با افزایش جمعیت تهران در دهه۵۰ طرح‌ترافیک با هدف رفع تراکم تردد وسایل‌نقلیه، در کلانشهر تهران اجرا شد. در دهه ۸۰ نیز طرح زوج‌وفرد کلید خورد که اکنون با عنوان طرح کنترل آلودگی هوا شناخته می‌شود. حال این روزها زمزمه هایی مبنی‌بر لزوم بازنگری و ایجاد تغییرات اساسی در این دو طرح شنیده می‌شود.
وضعیت موجود، ایده‌آل نیست
نیمه‌دوم پارسال معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران گفت ۲ طرح ترافیک و کاهش آلودگی هوا ادغام می‌شوند و احتمالا محدوده و وسعت این طرح هم کمتر خواهد شد.
محسن هرمزی در این خصوص گفت: اجرای ۲طرح کنونی ترافیک و کاهش آلودگی هوا، منجر به شب‌مردگی در مناطق مرکزی تهران شده و از سوی دیگر منطقه مرکزی پایتخت را شبیه شهر ارواح و خالی از سکنه کرده است.
معاون شهردار تهران با بیان اینکه وقوع این پدیده به دلیل برخوردی بوده که ما با این منطقه طی سال‌های متوالی داشته‌ایم، افزود: بیشتر شرکت‌ها و مراکز اداری پایتخت در این قسمت و بیشتر در ساعات اداری روز فعال هستند، بنابراین برای ایجاد رونق در این منطقه، تغییر در گستره طرح‌های ترافیکی الزامی است.
هرمزی لازمه اجرای طرح ترافیک جدید را برقی سازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و خودروهای شخصی دانست و تاکید کرد: تا سال آینده حتما برقی‌سازی انجام می‌شود البته سنگ‌اندازی زیادی در این راه صورت گرفته اما عزم مدیریت شهری برای اجرای این طرح جزم است.
وی افزود: البته طرح ترافیک جدید فعلا درحد یک طرح کارشناسی است؛ ما در منطقه هفت تهران طرح پایلوت تی‌اودی به صورت هوشمند را در حال اجرا داریم که نتایج و برداشت آمار ترافیکی آن برای ما مهم است؛ اما از یاد نبریم که مهم‌ترین شاخصه طرح ترافیک جدید، برقی‌سازی خودروهاست.
در این رابطه چند روز قبل، رئیس پلیس راهور پایتخت با بیان اینکه هیچ اطلاعات مستندی یا اینکه در جلسه‌ای رسمی عنوان شده باشد از طرح ترافیک جدید ندارم، گفت: معتقدیم باید در محدوده‌های ترافیکی شهر تهران بازنگری شود.
سرهنگ ابوالفضل موسوی‌پور افزود: قطعا وضعیت موجود وضعیت موردانتظار و ایده‌آل پلیس هم نیست و حتما باید بازنگری در محدوده طرح ترافیک و کاهش آلودگی هوا انجام شود. به طور معمول ۲طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوا یعنی زوج‌وفرد سابق و حلقه دوم طرح ترافیک در محدوده مرکزی شهر تهران اجرا می‌شود و شرط ورود به این محدوده‌ها و جلوگیری از جریمه مالکان خودروها، ثبت‌نام مالک و ثبت مشخصات خودرو در سامانه تهران من و شارژ حساب شهروندی است.
محدوده طرح ترافیک از شمال به خیابان مطهری، از جنوب به خیابان شوش، از غرب به خیابان کارگر و از سمت شرق به خیابان‌های شریعتی و ۱۷شهریور محدود است و ازسوی‌دیگر طرح کنترل آلودگی هوا نیز از شمال به بزرگراه همت، از شرق به بزرگراه امام علی(ع)، از جنوب به بزرگراه بعثت و از غرب به بزرگراه نواب و چمران محدود می‌شود.
ساعت آغاز طرح هر روز هفته به غیر از پنجشنبه و جمعه و تعطیلات رسمی از ساعت ۶:۳۰ صبح است و تا ساعت ۱۸ عصر هم ادامه دارد.
انتخاب مشاور برای مطالعات بازنگری محدوده‌های ترافیکی
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران نیز از تمامی دانشگاه‌های دولتی دارای گرایش‌های حمل‌ونقل یا راه و ترابری دعوت کرد تا در مطالعات بازنگری محدوده‌های ترافیکی شهر تهران مشارکت کنند.
شهریار افندی‌زاده با اشاره به اثرگذاری مستقیم و همه‌جانبه محدوده‌های ترافیکی بر زندگی شهروندان و لزوم بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در کنار اثرات حمل‌ونقلی در سطح شهر تهران گفت: برای انجام این مقوله، همیاری و همفکری جامعه علمی و دانشگاهی کشور مورد نیاز است.
وی افزود: بر اساس حکم سی‌وهفتم برنامه چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران، شهرداری به منظور حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی هوا موظف است نسبت به مطالعه و بازنگری در ماهیت و شیوه اعمال محدودیت‌های مکانی و زمانی تردد خودروها در تمامی مناطق شهر متناسب با سطح پیمایش، عوارض ازدحام و آلایندگی و ارائه مدل جایگزین تا حداکثر یک‌سال پس از ابلاغ برنامه اقدام کند.
افندی‌زاده با بیان اینکه حدود چهارسال از اجرایی شدن شیوه جدید کنترل محدوده‌های ترافیکی شهر تهران می‌گذرد، اظهار کرد: در شرایط فعلی، آسیب‌شناسی و امکان‌سنجی بهبود آن ضروری به‌نظر می‌رسد.
مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران با بیان اینکه انجام مطالعات بازنگری محدوده‌های ترافیکی در مرحله انتخاب مشاور است، گفت: از جامعه دانشگاهی و علمی کشور تقاضا شده است درخصوص آسیب‌شناسی و مقایسه عملکردی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف محدوده‌های ترافیکی فعلی (طرح ترافیک و کاهش آلودگی هوا) و مقایسه با روش‌های پیشین (طرح ترافیک و زوج یا فرد)، بررسی اثرات حمل‌ونقلی، اجتماعی و زیست‌محیطی طرح فعلی بر محدوده‌ها و تمامی مناطق شهر، بررسی لزوم توسعه یا کاهش تعداد و جغرافیای محدوده‌های ترافیکی، بررسی انواع شیوه‌های محاسبه عوارض مانند تراکم مبنا (هزینه ازدحام)، مسافت مبنا، مسیر مبنا و انتخاب شیوه مناسب قیمت‌گذاری محدوده‌های ترافیکی، نحوه اعمال تخفیف‌های ورود به محدوده‌ها برای خودروهای برقی و هیبرید، ساکنان محدوده‌ها و ورود در ساعات غیراوج با ما همکاری لازم را داشته باشند.
